یکی از مهمترین گزینه های قابل ملاحظه در خرید، نوع گرد و غباری است که جمع آوری می شود و در این میان گرد و غبار قابل اشتعال، تهدیدی برای ایمنی همه صنایع است، از صنایع دارویی گرفته تا تولید مواد غذایی و آشامیدنی. متاسفانه این مسئله در بیشتر مواقع مورد بی توجهی قرار می گیرد. چه در حال پیاده سازی برنامه ایمنی و سلامتی هستید و چه می خواهید متوجه شوید چه گزینه هایی برای جمع آوری ذرات معلق جامد دارید، در مسیر درستی هستید؛ در جستجو برای یک سیستم مکنده صنعتی گرد و غبار که با صنعت خاص، تجهیزات، و نیازها در مورد جمع آوری غبار جور در ­می­آید، لازم است با استاندارد های ایمنی و مخاطراتی که حول این نوع غبار وجود دارد آشنا شوید.  در اینجا به ارائه یک راهنمای واضح می پردازیم تا تا به کمک آن بررسی لازم را انجام دهید و مکنده صنعتی ایده ­آل خود را تهیه کنید. این نکات شامل اطلاعاتی در زمینه­ این که چه عواملی منجر به انفجار غبار می شود، چطور متوجه شویم غبار تولید شده در فرآیند تولیدمان انفجاری است، و در این راستا چه کاری می توانیم انجام دهیم می باشد.

غبار انفجاری چیست؟

ناظرین در سراسر جهان تعریف های مختلفی برای این عبارت دارند. غبار احتراقی به هر ماده­ ای اطلاق می شود که شامل ذرات مختلف باشد که مکن است  آتش بگیرند و یا در صورت ترکیب با هوا دچار احتراق شود. این نوع مواد می توانند در نتیجه چند فرآیند مختلف ساخته شوند که از آن جمله می توان به سنگ زنی، غربال کردن، نقل و انتقال و جابجایی مواد خشک اشاره کرد.

انواع غبار قابل احتراق و مهار آن با مکنده صنعتی گرد و غبار

علالوه بر فرآیندهای زیادی که غبار قابل احتراق تولید می کنند، مواد متعددی نیز وجود دارند که تحت شرایط خاص قابلیت احتراق پیدا می کنند و با استفاده از مکنده صنعتی ضد انفجار از بروز حوادث جلوگیری خواهد شد. این مواد شامل ذرات ریزساخته شده از مواد طبیعی مانند سفیده تخم مرغ، شکر، آرد، و همچنین موادی مانند آلومینیوم، روی، و منیزیوم  می باشد.

مسئله حائز اهمیت اینجا این است که هر نوع غباری در محیط کار شما تولید شود ، شما، سایر کارکنان و کل تاسیسات در خطر هستید.

خطرات غبار انفجاری و مهار آن با مکنده صنعتی گرد و غبار

در سال ۲۰۰۸،‌ انباشتگی حجم زیادی از غبار در قسمت بسته بندی تصفیه خانه شکر در جورجیا  منجر به انفجار فاجعه باری شد که ۱۴ کشته و ۳۲ زخمی برجای گذاشت. از این اتفاق معمولا بعنوان حادثه­ای که تهدید غبار انفجاری برای سلامت و ایمنی در بخشهای تولیدی را به وضوح نشان داده یاد میشود.

غبار انفجاری سریع می سوزد. در شرایط معمول، این اتفاق باعث تخریب تقریبا آنی می شود – آزادسازی ناگهانی فشار هوا که می تواند ساختمانها را فروبریزد و منجر به مرگ و جراحت شود. اما همه حادثه نیز به شدت حادثه­ انفجار Imperial Sugar نیست. بعبارتی اکثر حوادث انفجاری تنها منجر به آتش سوزی می شوند نه انفجار.

در سال ۲۰۱۹، ایالات متحده شاهد ۱۷۵ آتش سوزی و ۳۷ انفجار ناشی از انفجار غبار بود. این حوادث ۴۲ زخمی و ۱ کشته به همراه داشت.  واقعیت مشترک بین این دو حادثه این است که مرگ و جراحت در اثر انفجار اتفاق افتاده. اما چه عاملی به این اتفاقات مرگبار شدت می دهد؟

چه چیز باعث انفجار احتراقی غبار می شود؟

در هر انفجار غبار پنج عامل وجود دارند:

غبار انفجاری

اکسیژن موجود در هوا

محصور شدن ابر غبار

منبع گرمایی احتراق

پراکندگی ذرات غبار

این عوامل در کنار هم “Dust Explosion Pentagon.” نامیده می شوند. با عدم حضور هر یک از این عوامل انفجار شکل نخواهد گرفت.  پس کنترل و محدودسازی این عوامل در محیط کار حائز اهمیت است.

از کجا بدانیم که غبار انفجاری است؟

همانطور که گفته شد، هر فرآیند تولیدی که غبار تولید کند، احتمال انفجار غبارهای انفجاری را نیز بهمراه دارد. برخی صنایع و فرآیندهایی که خصوصا در خطر هستند عبارتند از

تولید خوردنی و نوشیدنی

تولید دارو

فرآوری فلزات

نجاری

بررسی نوع غبار و انتخاب مکنده صنعتی گرد و غبار

برای بررسی نوع غبار کافی است از آزمونی استفاده کنیم و مقداری از غبار را به عنوان نمونه برای شرکتی متخصص بفرستیم. سپس آن شرکت بعد از ارزیابی نوع غبار و محاسبه­ طیفی از متغیرهایی که می توانند به انفجار کمک کنند اعلام خواهد کرد که خطر انفجار تا چه حد وجود دارد و چه نوع دستگاه مکنده صنعتی گرد و غبار یا دستگاه جارو برقی صنعتی لازم است.

در اینجا به برخی از ارزشهایی که معمولا بخشی از آزمونهای محاسبات غبار هستند می پردازیم.

حداقل انرژی احتراق (MIE) : کمترین میزان انرژی لازم برای احتراق غبار

حداقل غلظت انفجار ( MEC) حداقل غلظت ابر غبار قابل احتراق (یعنی غبار موجود در هوا) که موجب انفجار خواهد شد.

حداکثر نرخ افزایش فشار/ شاخص تخریب (KST): انفجار غبار قابل احتراق تا چه حد شدید خواهد بود؟

حداقل غلظت ساکن (MIC) کمترین میزان غلظت غبار که باعث انفجار نخواهد شد، جدا از میزان سوخت موجود.

قوانین و استانداردهای غبار انفجاری برای انتخاب مکنده صنعتی گرد و غبار

انفجار شرکت Imperial Sugar عامل برانگیزنده­ی ایجاد چند قانون در سراسر کشور شد. این اتفاق برخی اقدامات قانونگذارانه را نیز تسریع کرد – پویش حفاظت از کارگر در مقابل غبار انفجاری و آتش در چهار دوره مختلف مطرح شد اما تصویب نشد. هر چند در حال حاضر هیچ یک از قوانین فدرال درباره رفع یا کاهش خطرات وجود ندارد ولی برخی استانداردها به کار بسته می شوند.

سازمان طب کار (OSHA) ده سال پیش برنامه­ی تاکید ملی بر غبار انفجاری را ایجاد کرد. این برنامه به OSHA امکان خواهد داد که تجهیزات و تاسیسات موجود در صنایع مختلفی که در معرض خطر غبار انفجاری هستند را بازرسی کند اما اجازه اعلام نام شرکتهای متخلف را نخواهد داشت. در عوض  این تذکرات ( و جریمه های احتمالی) معمولا براساس بندوظیفه عمومی است و عبارتست از اینکه شرکت موظف به تامین محیط کار سالم  برای کارکنان است.

سازمان حفاظت از حریق ملی (NFPA) مانند OSHA نقش اجرایی ندارد، اما خطوط مشیی را بیان می کند که مقامات با صلاحیت قضایی معمولا در هنگام بازدید از تاسیسات به آنها ارجاع می دهند. NFPA 652: استانداردهایی درباره مبانی غبار انفجاری، برای کلیه صنایعی که ممکن است چنین ذراتی تولید کنند دستورالعملهایی دارد.

برای انطباق و ایمنی نیروی کارتان باید یک برنامه مخاطرات غبار انفجاری داشته باشید. در این برنامه باید آمار آزمونهای غبار، روال های نظافتی، و تلاشهای کنترل گرایانه غبار گنجانده شود. قسمت اعظم کنترل غبار بوسیله­ی سیستم استخراج یا جمع­آوری صورت می گیرد.

سیستم مکنده صنعتی گرد و غبار برای غبار انفجاری

انتخاب از میان گزینه های مختلف کار دشواریست. از کجا بدانیم با استاندارهای NFPA و توصیه های OSHA تطابق داریم؟

چه استانداردهایی را باید درباره غبار انفجاری رعایت کرد.

قبلا درباره NFPA 652 صحبت کردیم  گفتیم که شامل روال های استاندارد کار با غبارهای انفجاری در سراسر بخشهای تولیدی صنعتی است. برخی استانداردهای صنعتی و خاص کالا وجود دارند که دستورالعمل های بیشتری را هم شامل می شوند. سازمان در فکر ادغام این راهنماهاست تا به استاندارد فراگیری برسد. و تا آن زمان فعلا انطباق ضروری است.

در مورد فلزات یا آلیاژهای ذرات جامد باید به استاندارد NFPA 484 در مورد فلزات انفجاری مراجعه کنید.

اگر با مواد غذایی یا کشاورزی سرو کار دارید باید استانداردهای پیشگیرانه از آتش سوزی و انفجار غبار در صنایع غذایی و کشاورزی را مطالعه کنید.

در مورد ذرات معلق جامد امور نجاری به NFPA 664 مراجعه کنید: استاندارد جلوگیری از انفجار و آتش سوزی در نجاری و کارگاههای چوب بُری.

در پایان در مورد  ذرات جامدی که حاوی سولفور هستند، به NFPA 655 در مورد جلوگیری از آتش و انفجار ناشی از سولفور مراجعه کنید.

تحلیل خطرات ناشی از غبار

بر اساس NFPA 652 شرکتها باید برای تحلیل خطرات غبار در فرآیندها و تاسیسات جدید و موجود، تحلیلی در مورد غبار انجام دهند تا علاوه بر بررسی شرایط دستگاه مکنده صنعتی گرد و غبار مناسب انتخاب گردد. این ارزیابی شامل مرور دقیق همه بخش های تاسیسات شماست که ممکن است جای انباشت گرد و غبار باشد. اگر هر یک ار این نواحی در طبقه بندی نواحی مخاطره آمیز قرار بگیرند باید راهکارهای مدیریت خطر کنونی، اقدامات جانبی ایمنی،و طیف های مناسب عملکرد خود را ثبت کنید. هر ۵ سال یکبار باید DHA را مرور و به روز رسانی کنید و از مکنده صنعتی مناسب بهره برید.